Bedrijfsovername deel 5: Overnemen van het familiebedrijf

Het overnemen van het familiebedrijf is een aparte tak van sport binnen de bedrijfsovernames. Anders dan bij de overname van een bedrijf van een willekeurige derde, komen bij de overname van een familiebedrijf hele andere zaken kijken. Die zetten we in deze blog voor je op een rijtje.

Overname van een familiebedrijf

Wanneer je als zoon of dochter het familiebedrijf gaat overnemen van je ouders, gaat hier vaak een lange tijd aan vooraf. Je werkt hoogstwaarschijnlijk al geruime tijd in het bedrijf en je kent het bedrijf door en door. Voor de familie en de andere werknemers is het dan ook logisch dat jij de nieuwe eigenaar wordt.

Toch is het juist bij de overname van een familiebedrijf zaak om duidelijke afspraken te maken en deze ook goed vast te leggen. Niets is zo vervelend als wanneer de goede familieband deuken oploopt door de formaliteiten van de overname van het bedrijf. Helaas worden de emotionele zaken die komen kijken bij de overname van een familiebedrijf onderschat.

Je gaat immers zakendoen met je familie die je al je hele leven kent. Je kunt alles tegen elkaar zeggen en misschien is dat juist meteen een risico. Ook voor je ouders die het bedrijf van de hand doen, is het een grote stap. Zij gaan namelijk het lot van het bedrijf waar ze waarschijnlijk al hun hele leven aan gewerkt hebben, in jouw handen leggen.

Daarom in deze blog ook aandacht voor de niet-financiële aspecten bij de overname van een familiebedrijf.

Niet-financiële aspecten bij de overname

Bij de overname van een familiebedrijf speelt er meer dan alleen financiële of fiscale aspecten. Vaak zie je dat ouders die het bedrijf van de hand doen, vooral willen dat het bedrijf in goede handen is – en blijft. Geld is misschien niet altijd de grootste drijfveer voor je ouders, maar het welzijn van het personeel en de goede naam van het bedrijf des te meer. Reden te meer om ervoor te zorgen dat de overname van het familiebedrijf harmonieus verloopt.

Enkele tips om ervoor te zorgen dat de overname van een familiebedrijf vlekkeloos verloopt:

Werk eerst een paar jaar in het bedrijf, zodat je alle ins en outs van het bedrijf kent. Werknemers hebben hierdoor ook de mogelijkheid om aan jou en je aanpak te wennen.
Heb je broers of zussen die niet in het bedrijf werken en/of niet geïnteresseerd zijn in de overname van het bedrijf? Maak goede afspraken over het bedrijf, maar ook de erfenis. Het bedrijf is namelijk onderdeel van de erfenis, die over jou en je broers en zussen verdeeld wordt. Wanneer jij het volledige bedrijf overneemt, heeft dit gevolgen voor de erfenis. Zorg daarom dat je met een notaris om tafel gaat zitten om dit goed op papier te zetten, voor zowel jou als je broers en zussen.
Voor je ouders zal het niet eenvoudig zijn om hun werkzaamheden in één keer neer te leggen. Ze hebben immers jarenlang in het bedrijf gewerkt en willen je blijven voorzien van goedbedoelde adviezen. Aan de andere kant wil jij na de overname ook je eigen stempel kunnen drukken op het bedrijf en het op jouw manier doen. Maak daarom duidelijke afspraken met je ouders over hun taken ná de overname.
De bedrijfsovername kost geld en tijd. Onderschat ook de kosten die komen kijken bij de overname niet. Denk bijvoorbeeld aan het due diligence-onderzoek en externe adviseurs, zoals een notaris voor het opstellen van de overeenkomsten, een belastingadviseur voor het bepalen van de optimale structuur van de onderneming na de overname en een accountant voor het bepalen van de juiste overnameprijs.
Begin op tijd met de voorbereidingen. Om optimaal gebruik te kunnen maken van alle fiscale faciliteiten dien je het nodige te regelen. Voor je ouders en de werknemers in het bedrijf is het ook fijn als ze tijd hebben om aan de overname te wennen. Een voorbereidingstijd van 5 jaar is niet ongebruikelijk.

Zorg dat je tijdig samen met je NOAB-adviseur overlegt en afspraken maakt. Het goed scheiden van zakelijk en privé is hierbij van groot belang.

Vaststellen van de overnameprijs

Is een due diligence wel nodig bij een familiebedrijf? Wanneer je al een tijdje bij het familiebedrijf werkt, weet je immers alles al van de onderneming. Ook dán is het van belang om vooraf goed onderzoek te doen. Je wilt namelijk zeker weten dat je objectief naar de onderneming kijkt, iets wat alleen maar lastiger is wanneer je al jaren in het familiebedrijf werkt.

Je ouders kunnen geneigd zijn om jou de onderneming voor een te lage prijs te verkopen. Toch is dit niet verstandig. De Belastingdienst kijkt namelijk gericht naar de overdrachtsprijs bij overnames van een familiebedrijf.

Op het moment dat deze prijs fors lager uitvalt dan het geval zou zijn wanneer het een transactie was met een derde, kan de Belastingdienst hier bezwaar tegen maken. Mogelijk volgt er dan een naheffing en/of boeterente. Zorg daarom voor een zakelijke prijs die overeenkomt met de waarde van de onderneming. Ook om deze reden is het van belang om een goed due diligence-onderzoek te laten uitvoeren op basis waarvan je de overnameprijs bepaalt.

Fiscale aspecten

Bij de overname van het familiebedrijf krijg je ook te maken met erf- en schenkbelasting. Om hierin tegemoet te komen, is de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) in het leven geroepen. Door middel van de BOR kom je in aanmerking voor een (gedeeltelijke) vrijstelling van de erf- of schenkbelasting die je zou moeten betalen bij de overname.

Hiervoor gelden een aantal voorwaarden:

Het maximale ondernemingsvermogen waarvoor de vrijstelling geldt bedraagt € 1.071.987 (bedrag 2018). Boven dit bedrag bedraagt de vrijstelling maximaal 83%.
Je moet het bedrijf na de overdracht nog minimaal 5 jaar voortzetten, je mag het bedrijf dus niet binnen 5 jaar staken of verkopen.

Vraag je NOAB-adviseur altijd of je in aanmerking komt voor de BOR.

Vragen

Heb je vragen over de bedrijfsovername van het familiebedrijf? Neem dan contact op met je NOAB-adviseur.

Lees ook de andere delen van de serie Bedrijfsovername:

Dit bericht wordt verzorgd door NOAB. BASO is NOAB gecertificeerd.

6 juli 2018 | NOAB